Saatleri Ayarlama Enstitüsü

tarafından **Serßay** Cuma Mart 13, 2009 5:48 pm

Saatleri Ayarlama Enstitüsü

Kitap Adı : Saatleri Ayarlama Enstitüsü
Yazar : Ahmet Hamdi Tanpınar
Yayınevi : Dergah Yayınları , 10.basım Ekim 2005
ISBN : 975-7462-37-3
Türü : Roman

Özet

Başkarakter Hayri İrdal , Muvakkit Nuri Efendinin
yanında çırak olarak başlar işe.Saatlerle uğraşmayı seven ama bu
mesleği icra etmek istemeyen biridir.Nuri Efendinin ölünceye kadar
yanında ilmi,dini ve felsefi sohbetlerini hiç usanmadan
dinler.Babasıyla tekkeye gider musıki söyler.Seyit Lütfullah’a takılır
define avına merak salar.Büyür askere gider.Tunuslu Abdüsselam Efendi ,
konağın son sakinlerinden Emine’yi Hayri’ye nikahlar.Abdusselam Efendi
ölümüne yakın muvazenesiz vasiyetler bırakınca Hayri’nin başı belaya
girer.Mahkemelerde önce şahid sonraları sanık sandalyesinde oturur.Bu
da yetmez Akıl Hastanesine tedaviye gönderilir.Sonunda mahkemeden
beraat eder hasteneden taburcu olur ve Emine’ye kavuşur.Posta
Telgraf’ta işe girer.Emine’yi kaybeder.İki yetimle başbaşa
kalır.İspiritizma Cemiyetinde çalışır.Sonraları buradan ayrılıp Cemal
Beyin şirketinde katip olarak işe başlar.Cemal Bey kendisini kovunca
bir süre işsiz kalır ta ki Şehzadebaşındaki kahvede Doktor Ramiz’in onu
arkadaşı Halit Ayarcı’yla tanıştıracağı güne kadar.Halit Ayarcı hayat
hikayesini dinleyince Hayri İrdal’ı çok sever.Kafasında Saatleri
Ayarlama Enstitüsü fikri peydah olur.Enstitüyü kurar ve müdür
yardımcılığı görevine Hayri’yi getirir.Hayri İrdal’ın hayatı bundan
sonra tamamiyle değişir.Fakirlik ve kırgınlık günleri geride
kalır.İnanmadığı bu işe zoraki girmiştir.Sonuçları şaşırtıcı olunca
müsterih olmasa da bu oyunu devam ettirme yoluna gider çünkü herkes
bunu istemektedir.Ve bir gün gelir haşmetli enstitü tasfiye edilir.
Realiteler ortaya çıkar.

Yorum

Alegorik bir hicivdir bu roman.

Zaman,mekan,insan,toplum,bürokrasi,menfaatler,ölüm
,yalnızlık,iletişim,sabır,mutluluk gibi kavramlar üzerine okumalar
vardır. Romanda mekan olarak İstanbul seçilmiştir.Zamanlama ise
lineerdir.Çoçukluğundan alıp yaşlılığına kadar akmaktadır.Klasikle
modern Emine ile Pakize karakterleriyle bütünleşmiştir.Emine’yle
birlikteyken gerçeklerin içinde zahirde fakir ama mutlu adamı
oynamaktadır.Oysa Pakize’yle beraberken yalanla dolu havayı teneffüs
eden zengin fakat mutsuz bir adam olmuştur.Tarihi menkıbelerle
zengileştirilmiş içerik okuru doldurur.(Örneğin ; Aziz Paşa’ya tepside
sunulan hediye).Tasvirler şapka çıkarttırır (Örneğin;Cemal Bey,Topal
İsmail)

Gözlemlerle dolu bir romandır.Arka sıralarda oturur
sınıfı seyrederdim diyen yazar adeta bu romanıyla tahkiye ve
sinematografi gücünü ispat ediyor.Osmanlıca kelimlerin ağırlıkta olması
anlamayı güçleştirirken uzun cümleler okuma hızını
yavaşlatıyor.Gözlemleriyle Peyami Safa’ninkileri -örneğin ; Yalnızız-
andıran roman , Hayri İrdal karakteri ve olay örgüsüyle kısmen George
Orwell’in 1984’üne benzer.Winston Smith’in 101 no’lu odadan çıktıktan
sonra , “ Artık Büyük Birader’i seviyorum” itirafıyla Hayri İrdal’ın
“Artık S.A.E.’nü sorgulamıyorum hatta seviyorum” deyişi yakınlık
arzeder. Ayrıca olayların dışında kalmayı yeğleyen tek kişinin oğlu
Ahmet oluşu düşündürücüdür Atlı Karanca alegorisiyle her şey özetlenir.
Nihayetinde özgünlüğü ve kalitesiyle güzel kitaptır okunması tavsiye
edilir.

İktibas

Herkes bilir ki , eski hayatımız saat üzerine
kurulmuştur.Hatta sonraları Muvakkit Nuri Efendiden öğreniğime göre
Avrupa saatçiliğinin en büyük müşterisi daima müslümanlar ve onlar
içinde en dindarı olan memleketimiz halkı imiş.Günde beş vakit namaz ,
ramazanlarda iftar,sahur,her türlü ibadet saatle idi. Saat Allah’ı
bulmanın en sağlam çaresi idi ve bu sıfatla eskilerin hayatını idare
ederdi. (sy.24)

Modern hayat ölüm düşüncesinden uzaklaşmayı emreder. (sy. 56)

Her şey yolunda… Fakat yalnızız.Bütün dünyada yalnızız. (sy 326)

Umumun parası sarf edilirken o kadar
cömert,hasbi,kayıtsız şartsız yenilik taraftarı olan , benim eserimle
övünen insanlar , şimdi kendi menfaatleri ortaya konunca birdenbire
dönmüşlerdi. (sy.360)

Ptsi	Salı	Çarş.	Perş.	Cuma	C.tesi	Paz
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31